Gösterişçi Tüketen ve Sosyal Medyadaki Paylaşımları

Peki Siz Hangisisiniz?

Yukarıdaki fotoğrafta anlatılan şeyi anladınız değil mi? Peki kaçımız böyle bir fotoğraf paylaşmadı? Paylaşmadı diye soruyorum çünkü eminim ki bunu yapmayanlar çok azınlıkta.

1899’da yayınlanan "The Theory of The Leisure Class" (Aylak Sınıfı Teorisi) adlı kitabında Thorstein Veblen “gösterişçi tüketim” kavramından bahseder. Veblen’e göre kişinin çevresine, statü veya prestijini göstermek amacıyla yaptığı alışverişler gösterişçi tüketim olgusunu oluşturur. Veblen tanımlamasında sınıf ayrımına da değinir ve üst sosyal sınıf ve bunlara benzemeye çalışan diğer sınıfların yaptığı alışverişlerin gösteriş amacıyla yapıldığını savunur. *

Yani Veblen kişinin kısıtlı bütçesiyle çevresindekileri kıskandırmak ve imrendirmek ve böylece üstünlüğünü kurmak için tüketim yaptığını ve bunu da adeta çevresindekilerin gözüne soktuğunu ifade eder.

19. yy’da atılan bu teorinin halen geçerli olması size de ilginç gelmedi mi? Biz de çevremizdeki kişileri etkilemek için ihtiyacımız olandan fazlasını satın almıyor muyuz? Özellikle hoşlanmadığımız ya da hayranlık duyduğumuz kişilerde olan eşya, kıyafet, vb. şeyler daha fazla ilgimizi çekmiyor mu? Sosyal medyanın da yayınlaşması ve kolay erişilirliği sayesinde de Veblen’in gösterişçi tüketimi daha da hayatımızda değil mi artık?

Gittiğimiz yerleri, yediğimiz yemekleri, kısaca yaşam tarzımızı paylaştığımız sosyal medya mecralarında aslında çok da bize ait olmayan hayatları yaşadığımızın farkında mıyız? Elimizde kahve fincanı ile çekildiğimiz bir fotoğrafın altında dizi çıkmış pijamamızla oturmak ne kadar da sahici sizce?

Bir de şu pencereden bakalım: herkeste olan bende neden olmasın diye aslında tek tipleştiğimizin de farkında mıyız? Aynı çantaları takıp, aynı mekanlarda aynı menüyü yeyip, aynı yerlerden kahve içip, aynı nevresimlerde uykulara dalıyoruz. Gösterişçi tüketim bunu gerektiriyor çünkü. İhtiyacımız olmayan şeyleri satın alıp, sahip olmadığımız hayatların arasına sıkışıyoruz aslında.

Şimdi siz karar verin, gösterişçi tüketen misiniz yoksa gerçek tüketen mi? Sırf sosyal medyada paylaşmak için ihtiyacınız olmayan şeylere para harcayan mısınız yoksa “bu bana yeter de artar” diyenlerden mi? Bir düşünün, kendinizi bir yoklayın. Karar sizin! Sevgilerle!

*Güleç, Cansu, Thorstein Veblen ve Gösterişçi Tüketim Kavramı, Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, Sayı:38, Yıl: 2015/1, s. 62-82